Περί
υποχρεωτικότητας ή μη συμμετοχής σε ομάδες εργασίας αυτοαξιολόγησης
εκπαιδευτικού έργου
Σχετικά με την αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας
Βέροια, 4/2/2014
Τέσσερα χρόνια τώρα βιώνουμε ένα πόλεμο εκ μέρους των
κυβερνήσεων του μνημονίου ενάντια στη δημόσια εκπαίδευση. Τα δικαιώματα των
μαθητών στη μόρφωση πλήττονται. Τα προβλήματα των οικογενειών τους οξύνονται.
Σε αυτή την περίοδο γίνεται προσπάθεια να στοχοποιηθούν ο εκπαιδευτικός, ο γονιός,
ο μαθητής και η σχολική μονάδα για μια σειρά προβλήματα που η ίδια η πολιτική
της κυβέρνησης δημιουργεί στην εκπαίδευση και στην κοινωνία.
Ένα από τα πολλά εργαλεία για την στοχοποίηση και
τιμωρία του εκπαιδευτικού είναι οι διάφορες αξιολογήσεις
(αυτοαξιολόγηση-ατομική-εξωτερική) μέσω των οποίων επιχειρείται:
· Η υποβάθμιση και συρρίκνωση της
δημόσιας δωρεάν παιδείας και η προώθηση ενός ταξικά διαφοροποιημένου σχολείου
στο οποίο θα επικρατεί η χορηγία, η χρηματοδότηση από τους γονείς, η
κατηγοριοποίηση σχολικών μονάδων και ο άκρατος ανταγωνισμός.
· Η δημιουργία νέων δεξαμενών
διαθεσιμότητας – απόλυσης και η μισθολογική καθήλωση των εκπαιδευτικών με τη
σύνδεση της αξιολόγησης με το ενιαίο μισθολόγιο-βαθμολόγιο και τις ποσοστώσεις
του.
Δε μπορεί να τρέφει κανείς αυταπάτες ότι η αξιολόγηση
που επιχειρούν να επιβάλλουν θα οδηγήσει στη μισθολογική και βαθμολογική
εξέλιξη των εκπαιδευτικών. Η μοναδική απάντηση σε αυτό είναι η ακώλυτη
μισθολογική και βαθμολογική εξέλιξη και η αποσύνδεσή της από την αξιολόγηση.
Η λεγόμενη αυτοαξιολόγηση των σχολείων συνδέεται με
την εξωτερική αξιολόγησή τους, τις επιδόσεις των μαθητών αλλά και την ατομική
αξιολόγηση του εκπαιδευτικού. Όπως αναφέρεται στην έκθεση ΟΟΣΑ για το Ελληνικό
εκπαιδευτικό σύστημα, η οποία παραγγέλθηκε το 2011 από το Υπουργείο Παιδείας
και είναι η βάση για τις αλλαγές που υλοποιούνται «η αυτοαξιολόγηση πρέπει να οργανωθεί, με τρόπο ώστε να είναι
συγκρίσιμη μεταξύ σχολικών μονάδων και ώστε να μπορεί να επικυρώνεται και να
συμπληρώνεται από εξωτερική αξιολόγηση» (σελ. 67).
Παρακάτω παραθέτουμε νομοθετικά κείμενα εν ισχύ που έχει
συγκεντρώσει και επεξεργαστεί η εκπαιδευτικός-νομικός Βούλα Φιριπή, από τα
οποία προκύπτει με σαφήνεια ότι δεν προβλέπεται και ούτε ερμηνεύεται ως
υποχρεωτική η συμμετοχή εκπαιδευτικού σε ομάδα εργασίας για την αυτοαξιολόγηση
του εκπαιδευτικού έργου σχολικής μονάδας. Κάθε αντίθετη συμπεριφορά και
επιβολή πράξεων εκ μέρους της διοίκησης αποτελεί νομικά τεκμηριωμένη παραβίαση
της συνταγματικής αρχής της νομιμότητας, την οποία καλούνται τα στελέχη να
εφαρμόζουν στα πλαίσια του θεσμικού τους ρόλου, που πάσχισαν να καταλάβουν, για
να υπηρετήσουν το δημόσιο σχολείο. Η
κατ’ αναγκασμό σύσταση ομάδων εργασίας, χωρίς την ελεύθερη βούληση των
εκπαιδευτικών και με τις αντισυναδελφικές λογικές της υπόδειξης των μη
συμμετεχόντων, υπερβαίνει τα όρια δικαιοδοσίας της διοίκησης, καθόσον στην
περίπτωση αυτή, λειτουργεί καταχρηστικά πέραν των ως άνω ρητά προβλεπομένων, με
ό,τι συνεπάγεται αυτό για όλους μας.
Ακόμη και αυτή η εσπευσμένη παρά το νόμο
1900089/10.12.2013 εγκύκλιος του Υφυπουργού Παιδείας, που εντέλλεται υπογραμμισμένα
την υποχρεωτική εφαρμογή της αξιολόγησης εκπαιδευτικού έργου εν μέσω σχολικής
χρονιάς, και όχι κατά τα προβλεπόμενα, δεν αναφέρει πουθενά την ατομική
υποχρέωση συμμετοχής των εκπαιδευτικών σε ομάδες εργασίας, αφού η
ανάθεση είναι θέμα συλλόγου διδασκόντων και έγκειται στην ατομική ελεύθερη
επιλογή τους να συμμετάσχουν και μάλιστα με την απονομή “bonus”. Αντίθετα η
εφαρμογή, εν μέσω οικονομικής και κοινωνικής κρίσεως του συνολικού μνημονιακού
νομοθετικού πλαισίου για την αξιολόγηση εκπαιδευτικών, δεν έχει παρά σαφή στόχο
την εφαρμογή πολιτικών που καταλύουν το κοινωνικό κράτος και ζητούν κατάλυση
των εργασιακών μας σχέσεων και ΑΠΟΛΥΣΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΙΛΕΩΣΗ τους,
με όχημα και εργαλείο την αποκαλυπτική έκθεση του ΟΟΣΑ που στόχο έχει την
ΣΥΡΡΙΚΝΩΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ στην Ελλάδα και την καλλιέργεια κουλτούρας
αξιολόγησης στην εκπαιδευτική κοινότητα, μια και σύμφωνα με την ίδια έκθεση «Το Υπουργείο ξεκαθάρισε ότι το πρόγραμμα
αυτοαξιολόγησης αποτελεί μία προσπάθεια να δημιουργηθεί μία κουλτούρα
αξιολόγησης σε μια χώρα, όπου οι εκπαιδευτικοί έχουν αντιδράσει δυναμικά στο
παρελθόν έναντι πρωτοβουλιών αξιολόγησης».
Η εκπαιδευτική κοινότητα οφείλει να σταθεί συλλογικά
απέναντι σε κάθε αυθαιρεσία και να αγωνιστεί για την ακύρωση κάθε πολιτικής που
καταλύει το δημόσιο σχολείο, παραβαίνει το Σύνταγμα της χώρας, οδηγεί σε
διαθεσιμότητα-απόλυση συναδέλφους και επιχειρεί να επαναφέρει τον
επιθεωρητισμό, που έχει καταδικαστεί στη συνείδηση όλου του εκπαιδευτικού
κόσμου.
Εκπαιδευτικοί Ριζοσπαστικής Αριστεράς
ΠΕΡΙ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ή ΜΗ
ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ
ΣΕ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ
1. Στο Σύνταγμα της Ελλάδας, τον
υπέρτατο νόμο του κράτους, στο άρθρο 16 ορίζεται ότι «..2.Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει
σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την
ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε
ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες. 3. Τα έτη υποχρεωτικής φοίτησης δεν μπορεί
να είναι λιγότερα από εννέα. 4. Όλοι οι Έλληνες έχουν δικαίωμα δωρεάν
παιδείας, σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια. Το Κράτος
ενισχύει τους σπουδαστές που διακρίνονται, καθώς και αυτούς που έχουν ανάγκη
από βοήθεια ή ειδική προστασία, ανάλογα με τις ικανότητές τους.»
2. Σύμφωνα με τον ν.3848/2010, όπως
αυτός ισχύει σήμερα Άρθρο 32. «Προγραμματισμός
και αξιολόγηση της δράσης των σχολικών μονάδων και των εκπαιδευτικών.
1. Κάθε σχολική μονάδα, μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου, καταρτίζει πρόγραμμα δράσης
με τους εκπαιδευτικούς στόχους για το σχολικό έτος που ξεκινά. 2………3. Το
πρόγραμμα δράσης και η έκθεση αξιολόγησης, τα οποία καταρτίζονται με ευθύνη του
διευθυντή της σχολικής μονάδας σε συνεργασία με το σύλλογο διδασκόντων και τους
σχολικούς συμβούλους, γνωστοποιούνται στους μαθητές και στο σύλλογο γονέων,
δημοσιεύονται στο διαδίκτυο στις ιστοσελίδες του σχολείου και της αρμόδιας
διεύθυνσης εκπαίδευσης και υποβάλλονται στο Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας
(Κ.Ε.Ε.). …7. Την αξιολόγηση της δράσης των σχολικών μονάδων κατά τις διατάξεις του
παρόντος άρθρου ακολουθεί η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, η οποία πραγματοποιείται
σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις.»
3. Στο άρθρο 11 Ν.1566/1985 προβλέπεται
ότι «…ΣΤ’ Σύλλογοι διδασκόντων. 1. Ο σύλλογος διδασκόντων κάθε
σχολείου αποτελείται από όλους τους διδάσκοντες στο σχολείο με οποιαδήποτε
σχέση εργασίας και έχει ως πρόεδρο το διευθυντή του σχολείου…….. 3. Ο
σύλλογος διδασκόντων αποτελεί συλλογικό όργανο για τη χάραξη κατευθύνσεων για
την καλύτερη εφαρμογή της εκπαιδευτικής πολιτικής και την καλύτερη λειτουργία
του σχολείου….. Ιεραρχεί τις σχολικές ανάγκες και φροντίζει για την
αντιμετώπιση τους. Αξιοποιεί τις δυνατότητες συνεργασίας ανάμεσα στο διδακτικό
προσωπικό και τους κοινωνικούς φορείς του τόπου. Μπορεί να αποφασίσει το
χωρισμό των μελών του σε τομείς γνώσεων, με στόχο τον καλύτερο συντονισμό της
διδασκαλίας και της εφαρμογής των εκπαιδευτικών μεθόδων. 4. Ο τρόπος
λειτουργίας του συλλόγου διδασκόντων, οι ειδικότερες αρμοδιότητές του και τα
ειδικά θέματα, στη συζήτηση των οποίων παρίστανται εκπρόσωποι των μαθητών,
ορίζονται με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
4. Σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση
Φ.353.1/324/10565/Δ1/φεκ 1340/16.10.2002. άρθρο 39 ορίζονται τα καθήκοντα και αρμοδιότητες του
Συλλόγου των Διδασκόντων και συγκεκριμένα: «Α. Γενικά: 1. Ο Σύλλογος των Διδασκόντων σε τακτική συνεδρίαση πριν από
την έναρξη των μαθημάτων προγραμματίζει τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες για
όλο το σχολικό έτος α).5. Οργανώνει τον καταμερισμό των εργασιών στα μέλη του,
ύστερα από εισήγηση του Διευθυντή, έτσι ώστε να αξιοποιούνται οι δυνατότητες
όλων των μελών του και να εξασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα και η ομαλή
λειτουργία της σχολικής μονάδας..»
5. Σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση
30972/Γ1/5.3.2013 (1) Άρθρο 2 «Πεδίο
εφαρμογής1. Οι σχολικές μονάδες όλων των τύπων της πρωτοβάθμιας και
δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας (πεδίο εφαρμογής: άρθρο 4 παρ. 1 και 2 του
ν. 2986/2002 και άρθρο 32, παρ. 2 του ν. 3848/2010) αξιολογούν κάθε έτος το
εκπαιδευτικό τους έργο ως προς την επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων. 2.
Κάθε σχολική μονάδα μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου, θέτει τους εκπαιδευτικούς
στόχους, προγραμματίζει τις δραστηριότητες του σχολικού έτους και καταρτίζει
ειδικά προγράμματα δράσης με σκοπό την αντιμετώπιση προβλημάτων και αδυναμιών
και τη βελτίωση της ποιότητας του εκπαιδευτικού της έργου. Αξιολόγηση του
Εκπαιδευτικού Έργου της Σχολικής Μονάδας – Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης». Άρθρο 4 Μέθοδος/Διαδικασία Αξιολόγησης 1. Η
αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου (ΑΕΕ) στη σχολική μονάδα γίνεται με τη
διαδικασία της αυτοαξιολόγησης. Την ευθύνη εφαρμογής της διαδικασίας
αξιολόγησης έχουν ο Διευθυντής και ο Σύλλογος Διδασκόντων του σχολείου.
6. Το ίδιο επαναλαμβάνει και το
Παρατηρητήριο Αξιολόγησης Εκπαιδευτικού Έργου, που συστήθηκε με την ίδια ως
άνω Υπουργική απόφαση, το οποίο οριοθετεί στο Πλαίσιο Αξιολόγησης μεταξύ άλλων ότι ‘‘Ο Ρόλος του Διευθυντή του Σχολείου
και του Συλλόγου Διδασκόντων: Η υλοποίηση της ΑΕΕ βασίζεται στην ανάπτυξη
ουσιαστικών σχέσεων επικοινωνίας, συνεργασίας και ανατροφοδότησης μεταξύ όλων
των παραγόντων της εκπαιδευτικής κοινότητας. Την ευθύνη εφαρμογής της
αξιολόγησης έχουν ο Διευθυντής και ο Σύλλογος Διδασκόντων του σχολείου, ενώ τη
διαδικασία υλοποιούν ομάδες εργασίας από μέλη του Συλλόγου Διδασκόντων.»
7. Επιπλέον, στο ΠΔ152/2013, για
την ατομική αξιολόγηση του εκπαιδευτικού προβλέπεται ότι «Άρθρο 3
Κριτήρια διοικητικής και εκπαιδευτικής αξιολόγησης και συντελεστές βαρύτητας,
παρ. 10 υποπαρ. δ . Κατηγορία ΙV- υπηρεσιακή συνέπεια και επάρκεια η οποία
περιλαμβάνει τα εξής κριτήρια (Συντελεστής βαρύτητας 1,50): α) Τυπικές
υπαλληλικές υποχρεώσεις. β) Συμμετοχή στη λειτουργία της σχολικής μονάδας
και στην αυτό-αξιολόγησή της.
8. Σύμφωνα με τον Β Τόμο Αξιολόγηση του
Εκπαιδευτικού Έργου ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ του Υπουργείου Παιδείας, Τόμος Β
σελ. 7, προβλέπεται κατά γράμμα ότι «2.1.
Ο συντονισμός της διαδικασίας και η συμμετοχή των εκπαιδευτικών. Ο σχεδιασμός αποτελεί μια ζωντανή και
δυναμική διαδικασία η οποία ενσωματώνεται στην οργάνωση και τη λειτουργία του
σχολείου. Τη γενική ευθύνη του συντονισμού της διαδικασίας έχει ο Διευθυντής
του σχολείου. Δεν θεωρείται αποτελεσματικό, αλλά ούτε και εφικτό να
εμπλέκονται όλοι οι εκπαιδευτικοί στις διαδικασίες του σχεδιασμού. Γι’ αυτό και
ο αριθμός των εκπαιδευτικών που συμμετέχουν στον σχεδιασμό και οι ειδικότεροι
ρόλοι που αναλαμβάνουν στο πλαίσιο των ομάδων εργασίας μπορεί να διαφέρουν από
σχολείο σε σχολείο. Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, η ενεργός συμμετοχή των
εκπαιδευτικών σε κάθε στάδιο του σχεδιασμού, η συλλογική λήψη αποφάσεων και η
ανάπτυξη σχέσεων ισοτιμίας και συνεργασίας ενισχύουν την αποδοχή, την
εγκυρότητα και την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας»
ΒΟΥΛΑ Ε. ΦΙΡΙΠΗ, εκπαιδευτικός
νομικός
ΑΙΡΕΤΟΣ ΑΠΥΣΔΕ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ και ΠΥΣΔΕ Ν.
ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ,
εκπρ. ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΚΙΝΗΣΕΩΝ
